Language
Currency
Chùa Dạm - một ngôi già lam cổ kính được xem là điểm khởi nguyên của Phật giáo trên đất Việt. Không gian nơi đây trang nghiêm, thấm đẫm chiều sâu văn hóa, vừa là chốn tu tập, cũng là một di sản kiến trúc, lịch sử quý giá. Từ đó, chùa luôn là điểm đến linh thiêng của những ai muốn tìm về cội nguồn tinh thần vùng Kinh Bắc.
Chùa Dạm, còn được biết đến với nhiều tên gọi dân gian như chùa Rạm, chùa Bà Tấm, chùa Cao hay chùa Trăm Gian (không phải ngôi chùa cùng tên ở Hà Nội), mang tên chữ là Đại Lãm Thần Quang tự. Do tọa lạc trên núi Lãm Sơn, người dân địa phương đôi khi cũng quen miệng gọi nơi đây là chùa Lãm Sơn.
Chùa Dạm tọa lạc tại phường Nam sơn, thành phố Bắc Ninh
Ngôi cổ tự này nằm tựa mình vào sườn núi Dạm, hướng mặt về dòng Đuống hiền hòa. Trong quá khứ, khu vực này thuộc xã Lãm Sơn Trung, tổng Lãm Sơn Nam, huyện Quế Dương. Hiện nay đã trở thành phường Nam Sơn của thành phố Bắc Ninh, tỉnh Bắc Ninh.
Chùa Dạm là một danh thắng nổi bật hình thành từ thời Lý, mang trong mình gần một thiên niên kỷ lịch sử. Chùa được xếp vào nhóm những di tích tiêu biểu, có giá trị văn hóa, tôn giáo quan trọng của vùng Kinh Bắc.
Chùa có dấu ấn lịch sử lâu đời qua hàng trăm năm nay
Những tư liệu cổ như Việt sử lược, Đại Việt sử ký toàn thư, Đại Nam nhất thống chí hay Lịch triều hiến chương loại chí đều ghi nhận rằng chùa Dạm được khởi dựng vào niên hiệu Quảng Hựu thứ nhất (1085). Chính nơi núi Đại Lãm thanh vắng đã gợi cảm hứng cho Nguyên phi Ỷ Lan chọn làm địa điểm kiến lập đại danh lam.
Công trình bắt đầu thực hiện từ năm 1086 và đến năm 1094 mới hoàn tất. Mộc bản Đại Việt sử ký toàn thư, quyển 3 chỉ ghi giản lược “Làm chùa ở núi Đại Lãm.” Trong thời gian thi công, vua Lý Nhân Tông nhiều lần đích thân tới kiểm tra và thưởng ngoạn cảnh chùa. Sử sách chép rằng vào tháng 10 năm Đinh Mão (1087), nhà vua đến đây mở tiệc chiêu đãi bá quan văn võ. Sự kiện này được nhắc lại trong Khâm định Việt sử thông giám cương mục.
Công trình được xây dựng dưới triều Lý
Công cuộc xây dựng chùa kéo dài gần 20 năm, trải qua nhiều hạng mục đồ sộ. Năm Mậu Thìn (1088), nhà vua chỉ đạo dựng tháp đá trong khuôn chùa. Đến năm Giáp Tuất (1094), tòa tháp chính được hoàn thành, trở thành một trong những công trình Phật giáo quy mô và tinh xảo nhất thời Lý. Không dừng lại ở đó, năm Ất Dậu (1105), vua Lý Nhân Tông cho dựng thêm ba tháp chỏm đá, càng làm nổi bật vai trò của chùa Dạm như trung tâm tín ngưỡng hàng đầu của kinh đô xưa.
Trải qua nhiều triều đại, chùa không ngừng được tu bổ, mở rộng và trở thành điểm tựa tâm linh lớn của xứ Kinh Bắc. Tuy nhiên, trong thời kỳ kháng chiến chống Pháp, toàn bộ kiến trúc cổ kính bị tàn phá hoàn toàn. Đến năm 1986, người dân địa phương dựng lại một ngôi chùa nhỏ ba gian trên nền đất cũ để phụng thờ Phật.
Hình ảnh phục dựng chùa vào thời kỳ hưng thịnh nhất
Chùa Dạm được Bộ Văn hóa - Thông tin xếp hạng Di tích lịch sử văn hóa vào ngày 13/01/1964. Năm 2015, tỉnh Bắc Ninh huy động nguồn vốn xã hội hóa và triển khai dự án bảo tồn, phục dựng khu di tích với diện tích khoảng 198 ha, tổng kinh phí 260 tỷ đồng. Công trình mới được tái thiết khang trang nhưng vẫn giữ tinh thần cổ kính cùng hệ thống tượng pháp, đồ thờ mang giá trị thẩm mỹ cao, phản ánh nghệ thuật đặc trưng của nhiều thời kỳ lịch sử.
Đến với chùa Dạm, du khách thập phương có thể đắm chìm trong không gian cổ kính, mang đậm yếu tố tôn giáo, tín ngưỡng thờ phụng. Đồng thời, đây cũng là nơi lưu giữ những giá trị, di vật lịch sử lâu đời.
Vẻ đẹp của ngôi cổ tự ngàn năm tuổi
Kiến trúc chùa Dạm mang vẻ đẹp giao hòa giữa dáng dấp cổ xưa thời Lý và sự bề thế của công trình được trùng tu trong thời hiện đại. Trước kia, ngôi chùa nổi tiếng với quy mô rộng lớn, được bố trí theo thế tựa sơn hướng thủy, xây cao trên sườn núi rồi thoải dần xuống dưới bằng hệ thống bậc tam cấp lát đá thô, được đẽo gọt tỉ mỉ thành các khối hộp vuông vức.
Ngày nay, khu Tam Bảo được dựng theo kiểu mặt bằng hình chữ Công (I), gồm ba phần chính Tiền đường - Thiêu hương - Thượng điện. Toàn bộ kiến trúc sử dụng gỗ lim chắc khỏe, nổi bật với các họa tiết chạm khắc và đắp vẽ mang kỹ thuật truyền thống tinh vi.
Kiến trúc đền chùa đặc trưng kết hợp với điêu khắc tinh xảo
Tiền đường gồm 7 gian, 2 chái, mái lợp theo kiểu 4 đầu đao cong mềm. Phần vì nóc được làm theo kết cấu “chồng rường giá chiêng”, còn vì nách theo “chồng rường bán giá chiêng”.
Thiêu hương có 3 gian, đóng vai trò cầu nối giữa tiền đường và thượng điện.
Thượng điện cũng gồm có 3 gian, 2 chái, với hệ mái 4 đao cong và hiên rộng bao quanh tạo nên sự uy nghi, khoáng đạt.
Hai bên Tam Bảo là Nhà Tổ và Nhà Mẫu được bố trí đối xứng, mỗi tòa 3 gian, 2 chái, mái cong thanh thoát, khung gỗ chịu lực chắc chắn tương đồng với kiến trúc chính. Hệ cửa bức bàn mở thông cả 7 gian, kết hợp với tường gạch có các ô cửa hình chữ “Thọ”. Từ đó đem lại không gian vừa trang trọng, vừa gần gũi theo đúng tinh thần của kiến trúc cổ truyền Việt Nam.
Các gian nhà kết hợp với cột gỗ lim chắc chắn
Nổi bật nhất trong kho di vật của chùa Dạm là cột đá cổ, được Nhà nước công nhận là Bảo vật Quốc gia năm 2017. Cột cao khoảng 5 mét (chưa tính phần đỉnh bị gãy), gồm hai phần là khối đá hình hộp vuông bên dưới kết hợp với lớp đá mạ, phía trên là khối trụ tròn đường kính 1,5 mét.
Trên bề mặt cột, những đôi rồng chạm khắc tinh xảo với đuôi giao nhau, thân uốn lượn mềm mại, đầu ngẩng cao chầu viên ngọc. Cùng với đó là các hoa văn cánh sen tỉ mỉ ở chân tháp, thể hiện tinh hoa điêu khắc thời Lý. Ngoài ra, không gian chùa Dạm còn được tô điểm bởi bộ sưu tập tượng thờ phong phú, tạo nên một không gian vừa linh thiêng vừa uy nghiêm.
Cổ vật cột đá được công nhận là Bảo vật Quốc gia
Một phần không thể bỏ qua khi khám phá chùa Dạm là tham gia các hoạt động lễ hội mang đậm màu sắc tâm linh. Hội chùa Dạm được tổ chức vào ngày 8 tháng 9 Âm lịch, là dịp người dân và Phật tử dâng lễ, cầu bình an, sức khỏe, tài lộc.
Bên cạnh lễ hội truyền thống, chùa Dạm cũng mở cửa chào đón khách vào các dịp rằm, mùng một, lễ Phật Đản, lễ Vu Lan, hoặc Tết Nguyên Đán. Đây là thời điểm lý tưởng để du khách cảm nhận trọn vẹn sự thanh tịnh, tham gia các nghi lễ Phật giáo.
Lễ hội chùa Dạm diễn ra vào tháng 9 Âm lịch
Để đến thăm chùa Dạm ở Bắc Ninh, du khách có thể lựa chọn nhiều phương tiện linh hoạt tùy nhu cầu. Cụ thể như sau:
Xe máy: Từ trung tâm thành phố Bắc Ninh, bạn đi theo đường Nguyễn Đăng Đạo khoảng 5km đến khu vực Sơn Trung, sau đó rẽ trái vào đường Nam Sơn khoảng 300m là tới chùa.
Xe buýt: Bạn có thể lên tuyến xe buýt số 34 tại bến xe Bắc Ninh hướng về Quế Võ. Xe dừng tại trạm Nam Sơn, cách chùa khoảng 2km. Từ đây, bạn có thể đi bộ hoặc thuê xe ôm để tiếp cận chùa Dạm.
Taxi: Chi phí di chuyển thường dao động 10.000 - 15.000 đồng/km nếu như đi taxi, giúp bạn tới chùa Dạm dễ dàng mà không mất công sức.
Các phương tiện di chuyển và cung đường đi đến ngôi cổ tự
Chùa Dạm chính là viên ngọc quý mà người dân Kinh Bắc luôn luôn tự hào, lưu giữ lịch sử từ hàng ngàn đời nay. Hành trình trải nghiệm du lịch Bắc Ninh đáng nhớ, khám phá nét đẹp văn hóa tín ngưỡng và kiến trúc tinh xảo luôn sẵn sàng tại NVK Travel. Liên hệ để chúng tôi tư vấn, hỗ trợ và đặt tour trải nghiệm ngay hôm nay!
Fill out the form and we will contact you
